Reactie op media-uitingen en onderzoek UMCG: Association of Plasma Concentration of Vitamin B12 With All-Cause Mortality in the General Population in the Netherlands

Persberichten die zijn overgenomen door kranten, naar aanleiding van UMCG onderzoek¹ met betrekking tot mortaliteit in combinatie met hoge B12 waarden, hebben tot onduidelijkheid en grote commotie onder patiënten geleid. Hierbij willen wij de ongerustheid van patiënten en eventueel van artsen wegnemen.

Patiënten met een B12 deficiëntie die supplementen (oraal of injecties) nemen, kunnen we het volgende melden: angst voor ‘te hoge waarden door suppletie’ is ongegrond. De onderzoekers zeggen zelf in een verklarend krantenbericht (dat helaas achteraf werd gepubliceerd):

Vraag: Maar betekent het dan dat mensen met een tekort aan B12 die geregeld injecties met B12 krijgen, daar nu acuut mee moeten stoppen?

‘Nee,’ stelt geneeskundige Stephan Bakker resoluut. ‘Hiervoor geldt nog steeds dat het goed is om een B12 tekort aan te vullen als dat medisch nodig is.’

Voor de liefhebber spitten we even verder: Hoe komt zulk nieuws tot ons? Allereerst via Twitter,² waarin naar het persbericht van het UMCG³ wordt verwezen:

‘Lange tijd dachten we dat er geen gevaar schuilt in een overdosering van vitamine B12. Onderzoeker José Luis Flores-Guerrero en hoogleraar Interne Geneeskunde Stephan Bakker waarschuwen nu voor de gezondheidsrisico’s van een te hoge B12-spiegel.’

Overdosering is: als inname. Spiegel is: waarde. Mortaliteit door inname is niet onderzocht en ook niet gedifferentieerd. Citaat uit het UMCG persbericht:³

‘Tot op heden waren er geen nadelige effecten bekend van te hoge doses vitamine B12.’

‘De onderzoekers van het UMCG waarschuwen mensen die supplementen slikken of injecties krijgen om een vitamine B12 tekort te voorkomen. Veel mensen denken dat er geen gevaar schuilt in overdosering van B12 en gaan uit van “hoe meer, hoe beter”. Websites over vitamines en ook de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum geven aan dat de kans op nadelige gevolgen van teveel vitamine B12 erg klein zijn. De gedachte “baat het niet dan schaadt het niet” is met de uitkomsten van dit onderzoek echter niet langer houdbaar, stellen de onderzoekers.’

Bedoelt men nu een te hoge dosis of te hoge waarden? Een te hoge dosis suggereert: te hoge inname.

Hoewel er geen causaal verband is gevonden en het onderzoek niets zegt over de mechanismen die aan het gevonden verband ten grondslag liggen, zijn de uitkomsten volgens de onderzoekers in elk geval reden om aan te nemen dat men teveel vitamine B12 kan innemen en dat een te hoge B12-spiegel gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.

De onderzoekers komen hiermee niet met iets nieuws: het is allang bekend dat bij hogere waarden B12 een hogere mortaliteit aanwezig kan zijn. Maar die wordt veroorzaakt door het onderliggende ziektebeeld. We noemen een aantal studies en artikelen waarbij dit fenomeen aan bod komt:

‘De betekenis van een te hoge cobalamine in het bloed’⁴
‘The pathophysiology of elevated vitamin B12 in clinical practice’⁵

Een online-bericht van RTV-Noord⁶ had als kop: ‘Signaal dat er een maximum aan B12 moet komen.’

Maar het is nooit bewezen dat de inname van B12 zonder een B12 tekort tot hogere mortaliteit leidt. Het enige wat is bewezen, is dat hoge B12 waarden zijn gekoppeld aan all-cause mortaliteit. En dat is oud nieuws.

Patiënten met chronische myeloïde leukemie, acute promyelocytenleukemie, polycythaemia vera e/h hypereosinofiel syndroom, die een hoge spiegel B12 veroorzaakt, worden in het bericht van het UMCG niet genoemd. Ook de patiënten met verhoogde haptocorinne of FUT2 mutatie (genetische aandoeningen) die van zichzelf een hoge B12 waarde in het bloed hebben, zijn niet in het onderzoek betrokken.

Verder vallen de ‘hoge B12 waarden’ waar het UMCG over spreekt nog gewoon onder de ‘normaalwaarden’. De plasma-concentratie uit het onderzoek is omgerekend 229 tot 367 pmol/L. Normale referentiewaarden in deze: 148-650 pmol/L. Wij komen deze waarden regelmatig tegen bij patiënten die klachten hebben en bij een eerder vastgestelde B12 deficiëntie orale suppletie hebben gekregen, zonder dat die klachten voldoende zijn verbeterd. Wellicht is deze cohort juist onder-behandeld?

Waar we ons wel degelijk zorgen over maken – en die zorg delen we met de onderzoekers – is de ongebreidelde toename van (multi)vitamine inname bij mensen bij wie geen sprake is van tekorten of klachten, of bij wie dat nooit is onderzocht. Dat kan tegengestelde effecten tot gevolg hebben, met name bij multivitaminen waaraan foliumzuur en vitamine B6 is toegevoegd: daarvan kan een verhoogde dosis wel degelijk tot toxiciteit leiden. Bij B12 kan dat niet, omdat deze vitamine renaal wordt geklaard.

Conclusie

De berichtgeving en presentatie van het UMCG-onderzoek zijn slecht gecommuniceerd, namelijk zonder referenties en toelichtingen. Juist over het heikele onderwerp B12 tekort hadden de onderzoekers beter moeten communiceren. Het heeft veel patiënten met een B12 deficiëntie op het verkeerde been gezet en onnodig bang gemaakt of aan het twijfelen gebracht.